Televizyon ve Çocuk

Araştırmalar gösteriyor ki, 5 aylık olduğunda bebeklerin %40’ı;  2 yaşına geldiklerinde de %90’ı ekranla çoktan tanışmış oluyor. Biz çocuk doktorları da 2 yaşına kadar ekranın (televizyon, ipad, iphone,laptop…) çocuklarımıza zararlı olduğunu ve izletmememiz gerektiğini söylüyoruz. Peki bunun arkasındaki bilgi nedir?

Bu sorunun cevabı için çocuk beyninin gelişimini gözden geçirelim. Çocuk beyni ilk 3 yılda çok belirgin bir şekilde büyür; sadece ilk 12 ayda kendi kitlesinin 3 katına çıkar. Bu dönemde çocuk beynini etki eden herşey beyin gelişimini etkiler. Ekrandaki görüntüler gerçek hayattaki şekillerden farklı etki gösterir. Şöyle bir örnek verelim, gerçek hayatta bir top yerde yuvarlanırken bebeğiniz de bunu takip eder peşinden emekler ve ulaşıp eline, genelde ağzına da topu götürür ve onu 3 boyutlu olarak anlar-öğrenir. Ekranda ise top 2 boyutlu ve ele ağza gelmeyen, bir görüntüde birinin elindeyken görüntüleri kesintiye uğrayarak kaybolan, başka bir ekranda tekrar görüntüye gelen bir objedir. Bebekler ekranda parlaklıkları, renkleri, hareketleri merakla takip ederler; fakat bu resimleri anlamlandıramazlar. Bebekler, gerçek dünyadaki resimlerin ekrandaki karşılıklarını ancak 2 yıllık beyin gelişiminden sonra eşleştirebilirler.

Bu karmaşa yüzünden 3 yaşına kadar bebekler,özellikle de konu dil gelişimi olunca, ekrana göre  gerçek hayattan daha iyi deneyim edinirler.  Yanında eşlik eden biri olduğunda bir resim kitabına bakıp neye baktıkları anlatıldığında daha fazla öğrendikleri de gözlenmiştir.

Peki zararı ne?

Bebeklerin televizyon izlemekten bir fayda sağlamadıklarını öğrendik; peki hoşlanıyorsa eğer,  izlese ne zararı olacak ki?

Eğer TV çocuğunuzu masaya oturtabiliyorsa, TV izlemek, açlıktan perişan olmaktan iyi değil midir? Evet iyidir ama TV izlememe seçeneğine göre kötüdür.

Önemli kanıtlara göre, 2 yaşından önce ekran başında olmak dil gelişimi, okuma yeteneklerini, kısa hafızasını kötü yönde etkilemektedir. Uyku ve dikkat konularında problemlere sebep olur. TV eğlenceleri, mental abur cubur gibi beynimizi kötü bir yoldan doyurur. Yani ne izlerse çocuk da onu deneyimlemiş olur.

Problem sadece çocukların TV izlerken neler yaptığı ile ilgili değildir; aslında TV yüzünden neler yapamadıkları da önemlidir. Çocuklar diğer kişilerle iletişime geçtiklerinde öğrenirler,yüz ifadeleri ses tonu, vücut dili sadece güzel değil aynı zamanda da çok karışık bir iletişimdir. Eğer bu iletişimde bir taraf TV ile ilgilenirse bu alışveriş verimsizleşir.

Hiçkimse TV izlemese bile, sadece ortamda TV.nin açık bulunması bile dil gelişimini geriletmekte yeterlidir. Örneğin bir ebeveyn bebeği etrafındaysa saatte 940 kelime konuşurken, açık TV varlığında bu kelime sayısı 770e düşmektedir. Az kelime az deneyim, az öğrenme demektir.

TV izleyen bebeklerin-çocukların 7 yaşlarına geldiklerinde dikkatlerini toplamalarının  daha zor olduğu gösterilmiştir.

2 yaşından sonra durum biraz değişmektedir.  Okulöncesi dönemde çocuklar eğitici TVden birşeyler öğrenmeye başlayabilirler. İyi düzenlenmiş TV programları ile matematik, mantık yürütme, problem çözme, sosyal davranışlarla ilgili bilgiler öğretilebilir. Dora , Susam Sokağı gibi interaktif programlarda çocuklar ana karakterlerin sorularını cevaplayabilirler. Evde az uyaran alan çocuklar için eğitici TV programları önemli bir farklılık bile yaratabilir.

Neler yapabilirsiniz? 

Çocuklar TV’yi bir yetişkinle beraber izlediklerinde kendibaşlarına izlemelerine göre çok daha fazla şey öğrenirler. İçerik tabi ki çok önemlidir. Bu tür programlar hep çocuklara birşeyler öğretir, siz özellikle çocuğunuzun bilgisini-kapasitesini kapsayan programları tercih edin. İçerikten bağımsız olarak ve ekranın TV, iphone vb. ne olduğu önemli olmadan 2 saatten fazla günlük ekranbaşı saatine izin vermeyin.

Sevgiler, Şubat-2015

Alıntı: Dad to Dad: Parenting Like a Pro (Copyright © American Academy of Pediatrics 2012)Yazan; David L. Hill, MD, FAAP