Uzm. Dr. Öge Çultu Kantaroğlu Ankara Çocuk Doktoru
Sağlık Bakanlığı’nın aşılama programını genişletmesi, önceden parayla satın alınan kaliteli aşıların şimdi rutin programda herkese ulaşması bir çocuk doktoru olarak beni çok mutlu eden gelişmelerden. Bununla beraber birkaç aşı var ki, hala özel olarak eğer aile istiyorsa uyguluyoruz. Bunlardan en çok sorulanı rotavirus aşısıdır. Bu, ismi sevimli ama kendisi tehlikeli virüsle ilgili bilgileri basitçe vereceğim. Siz de okuduktan sonra bilgi sahibi olacaksınız ve doktorunuzla beraber bu aşı ile ilgili olarak bir karara varırsınız.
İshal çocuklukta çok sık görülüyor; dünyada heryıl 5-10 milyon çocuğun ölümüne sebep oluyor.
Rotaviruslar, dünyada özellikle bebek ve küçük çocuklarda görülen, hastaneye yatışa ve ölüme neden olan en önemli etkendir.
Dünyadaki ishallerin %10-20si; hastaneye yatıran ishallerin %25-55’i rotaviruslar sebebiyledir. Çoğu gelişmekte olan ülkelerde olmak üzere yıllık 610.000 çocuk ölümünün de sebebidir. Beş yaş altındaki çocuk ölümlerinin %5-6sı rotavirus mikrobuna bağlıdır. Hastalık gelişmiş ülkelerde bu kadar mortal değilse bile sağlık giderleri açısından hatırı sayılır rakamlara mal olmaktadır.
Rotavirus ilk olarak 1972’de saptanmış, dünyanın heryerinde aynı sıklıkla görülen ”demokratik” bir virusdur. Vücuda alınan virus, ishalden önce kaka ile atılmaya başlar ve ishal başladıktan sonraki 10 gün daha kaka ile atılmaya devam eden çok bulaşıcı bir virusdur. Bebekler ilk 3 aylarında, doğumdan önce anneden aldıkları ve doğum sonrası sütten gelen antikorlar ile korunurlar. Hastalık en çok 3 ve 24 ay arasında görülür; yani 2-3 yaş aralığında tüm çocuklar rotayla karşılaşmış olurlar.
Rotavirus ishalinin kliniğinden de bahsedelim. Virusun 1-3 günlük kuluçka süresi vardır; ani kusma, ateş, günde 10lara ulaşan bol miktarda sulu ve kansız ama bazen sümüksü olabilen ishal başlar. Genelde 1 haftada hastalık geçer. Hastalık uygun şekilde tedavi edilmezse uzar ve yaşamı tehdit eden susuzluğa kadar sebep olabilir. Özel bir ilaç tedavisi yoktur, destekleyici sıvı tedavisi kayıpların yerine konması amaçlıdır.
Rotavirus aşılarından bahsedelim: 1970lerden itibaren başlayan çalışmalar sonucunda şimdi kullandığımız ağızdan uygulanan aşılar kullanıma sunulmuştur. Kullanımda olan 2 marka rotavirus aşısı vardır. İki aşının özellikleri farklı olsa da her iki aşının da etki profili çok benzerdir. Kabaca bu aşılar, rotavirus ishallerinde %70lerde, ciddi ishal ataklarına karşı %90larda, acile başvuruları azaltmada %90larda, hastane yatışlarını azaltmada %100lere yakın etkiye sahiplerdir. Aşıların ilk dozu 6 haftalık yapılabilir, 34hafta 6 güne kadar da aşılama bitirilmelidir. Bir marka 2 doz, diğer marka da 3 doz aşılama önerir. Aşı dozlarının arası 1 ay olması idealdir. Başlanan marka ile bitirilmesi önerilir.
