Çocuklarda Astım

GEÇENE, 2013; sayı:5, Prof.Dr. Yaşar Anlar’ın yazısından…

Çocuklarda astım, hava yolunun aşırı hassasiyetinin söz konusu olduğu, tekrarlayıcı öksürük, hırıltı, hışıltı, nefes darlığı gibi belirtilerin yer aldığı bir hastalıktır. Şikayetlerin tedavi ile düzelip bir süre sonra tekrarlaması  çocuk astım hastaları için tipik bir bulgudur. ” Çocuk Astımı” ve ” Allerjik Bronşit” terimleri çoğu zaman eş anlamlı kullanılmaktadır. Ancak astım iki türlü olabilir; ”Allerjik Astım”ve ”Allerjik Olmayan Astım”. Çocuk astım olgularının %90’ı ”Allerjik Astım”dır.

Çocuklarda Astım Belirtileri Nelerdir ?

Çocuk astımı ya da diğer adıyla allerjik bronşit tekrarlayan öksürük, hırıltı, hışıltı ve nefes almada zorluk şikayetleri ile seyreder. Genellikle üst solunum yolu enfeksiyonlarına bağlı ataklar ile gelişir. Bu atakların tekrarlayıcı nitelikte olması, bronş gevşetici ilaçlarla şikayetlerin düzelmesi, ancak bir süre sonra tekrar atak gelişmesi söz konusudur. Enfeksiyonlar dışında, sigara dumanı, küf, nem, kimyasal kokular ve hava kirliliği ile de hastalık alevlenmesi görülebilir.

Çocuklarda Astım Neden Olur ?

Çocukluk çağında astımın %90 oranında allerjik kökenli olduğu bilinmektedir. Bu nedenle çoğu zaman ”Allerjik Bronşit” ile ”Çocukluk Astımı” eş anlamlı kullanılmaktadır. Allerji-Astım genetik bir hastalıktır. Anne ya da babada allerji-astım olması durumunda çocukta hastalık çıkması riski %25 iken, hem anne hem de babada allerji-astım varsarisk %50’ye yükselmektedir. Yıl boyu maruz kalınan ev tozu akarları, küf mantarları, kedi, köpek gibi hayvan döküntüleri gibi ev içi allerji yapıcı maddeler bronşlarda allerjik bir reaksiyona neden olabilir ve bronşlarda aşırı bir hassasiyet geliştirebilir. Normal bir insanın hissetmeyeceği dış uyaranlar hassas hava yolunda daralmaya neden olur.

Çocuklarda Astım Nasıl Seyreder?

Astım tanısı alan çocukların çoğunun hayatın ilk 2 yılında belirti verdiği saptanır. İlk yıllarda öksürük ve hırıltının ana uyaranı virüslerle gelişen üst solunum yolu enfeksiyonlarıdır. Bu yaşlarda akciğerlerin gelişiminin henüz tamamlanmamış olması, küçük havayolu çaplarının dar, kıkırdak dokunun az olması, tekrarlayıcı bronş daralmasına katkıda bulunur. Dört beş yaşlarında akciğerlerin gelişiminin tamamlanması ile erken yaşlarda astım belirtileri gösteren birçok çocukta klinik olarak düzelme gözlenmektedir. Düzelmeyen bir grup hasta ve daha geç astım tanısı almış çocukların bir kısmı da ergenlik çağında klinik bir iyilik dönemine girerler. Genel olarak çocukluk çağında astım tanısı almış hastaların yaklaşık %50-60’ı ergenlik döneminde iyileşirler. İyileşen olgular genellikle allerjik olmayan olgulardır. İyileşen olguların bir bölümü orta yaş döneminde tekrar hastalık belirtileri göstermeye başlayabilirler. Allerjik astım olanların kendi halinde iyileşme oranı daha düşüktür. Allerji aşı tedavisiyle iyileşme oranı %90’a çıkmaktadır.

Çocuklarda Astım Nasıl Tanınır ?

Çocuklarda astım tanısı koymada en değerli tanı aracı öyküdür. Öksürük, hırıltı ve/veya nefes darlığı belirtilerinin gece kötüleşmesi şiddetle astımı düşündürür. Yattıktan sonra veya sabaha karşı yaklaşık 30dk. süren ve bronş genişletici ilaçlara olumlu yanıt veren öksürük, aksi ispat edilene kadar astım kabul edilmelidir. Laboratuvar tetkikleri de tanıya yardımcı olarak değer taşırlar.

Çocuklarda astım, tedaviye genellikle olumlu yanıt veren ve zaman içinde düzelen bir hastalıktır.